Son dönemde, dünya genelinde kripto varlıkların yasal olarak düzenlenmesine yönelik yapılan çalışmalarda artış gözlemlenmektedir. Buna en önemli örnek, Avrupa Birliği’nde yürürlüğe giren Markets in Crypto-Assets (MiCA) düzenlemesi olarak gösterilebilir. Türkiye de, kripto varlıkların yasallaştırılması çalışmalarında yer alarak 2 Temmuz 2024 tarihli ve 32590 sayılı Resmi Gazete’de 7518 Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’u yürürlüğe koymuş ve 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’na (“Kanun”) kripto varlıklara ilişkin yeni düzenlemeler eklenmiştir.

Bu yazıda, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının Türkiye’de nasıl faaliyet gösterebileceği, platformların kuruluş izni alması için gerekli olan şartlar, Kanun’da düzenlenen yaptırımlar, müşteri ile platform arasında akdedilecek sözleşmede bulunması gerekenler ve geçiş süreci ele alınarak, Kanun’da yapılan değişiklikler bu 5 temel ana başlık altında ele alınacaktır.

1. Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları Türkiye’de Nasıl Faaliyet Gösterir?

Kripto varlık hizmet sağlayıcıların Türkiye’de kurulabilmesi ve faaliyetlerine başlayabilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu’ndan (“Kurul”) izin almaları zorunludur. Ayrıca, sistemlerini güvenli bir şekilde yönetebilmek için gerekli önlemleri alma, düzenlemeleri yapma ve iç kontrol sistemlerini oluşturma yükümlülükleri bulunmaktadır.

Kanun’un 35/B maddesinin birinci fıkrası ise, hizmet sağlayıcıların teknik konularda uyması gereken yükümlülükleri hüküm altına almaktadır. Buna göre kripto varlık hizmet sağlayıcıları, bilgi sistemlerini ve teknolojik altyapılarını TÜBİTAK’ın belirlediği kriterlere uygun olarak hazırlamalıdır.

Ayrıca, hizmet sağlayıcıların ortaklarının ve yöneticilerinin belirli şartları taşımaları gerekmektedir. Bu şartlar incelendiğinde, ortakların ve yöneticilerin finansal geçmişine yönelik kriterlerin karşılanması gerektiği görülmektedir. Bu kriterler arasında müflis veya konkordato ilan etmiş olmama, belirli finansal kuruluşların kontrolünü elinde bulundurmama, Türk Ceza Kanunu uyarınca belirli suçlardan kesinleşmiş mahkumiyet kararının bulunmaması, Kanun uyarınca işlem yasaklı olmama, ortaklık yapısının açık ve şeffaf olması gibi, bu kişilerin finansal geçmişinin öncelendiği,  hizmet sağlayıcıların itibar ve istikrarını tesis etmeye yönelik kriterler belirlenmiştir. Bu husus, müşterilerin güveninin sağlanması bakımından da önem taşımaktadır.

2. Platformların Kuruluş Şartları Nelerdir?

Platformların kuruluşlarına ilişkin şartlar Kurul’un 08/08/2024 tarih ve 42/1259 sayılı İlke Kararında (“Karar”) belirlenmiştir. Buna göre;

• Platformların anonim ortaklık şeklinde kurulması,

• Payların tamamının nama yazılı olması,

• Payların nakit karşılığı çıkarılması

•  Asgari 50.000.000 TL sermayenin tamamının nakden ödenmiş olması ve özsermayenin bu tutardan az olmaması

• Platformların esas sözleşmelerinin ilgili kanun ve düzenlemelere uygun olması

• Kurucuların Kanun’da ve ilgili düzenlemelerde belirtilen şartları haiz olması,

• Ticaret unvanlarında sunacakları hizmetleri göstermesi amacıyla “kripto varlık alım satım platformu” ibaresinin yer alması,

• Esas sözleşmesinde işletme konusunun münhasıran kripto varlık alım satım, ilk satış ya da dağıtım, takas, transfer ve bunların gerektirdiği saklama işlemlerinin bir veya daha fazlasının gerçekleştirilmesi olarak belirlenmiş olması,

• Yönetim kurulunun asgari üç üyeden oluşması,

• Ortaklık yapısının şeffaf ve açık olması gerekmektedir.

3. Hizmet Sağlayıcılara Uygulanacak Yaptırımlar Nelerdir?

Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının hukuka aykırı işlem ve faaliyette bulunması durumunda Kurul, Kanun’un 96 vd. maddelerindeki genel hükümler uyarınca, ilgili hizmet sağlayıcı bakımından aykırılıkların belirlenen sürede giderilmesini, faaliyetlerin kısıtlanmasını, geçici durdurulmasını veya yetkilerin iptalini isteyebilmekte, ilgili cezai ve hukuki sorumluluklar yönünden dava açabilmekte veya idari para cezası uygulayabilmektedir. Bu bakımdan, kripto varlık hizmet sağlayıcılara uygulanacak tedbirler ve yaptırımlar bakımından büyük oranda Kanun’un genel hükümlerine gidildiği görülmektedir.

Buna ek olarak, Kanun madde 109/A uyarınca, izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti yürüten kişiler hakkında 3 ila 5 yıl hapis ve 5.000 ila 10.000 gün adli para cezası uygulanabileceği hüküm altına alınmıştır.  

Müşterilerin güveninin tesis edilmesi bakımından önemli olan konulardan birisi olarak, kripto varlık hizmet sağlayıcılarda zimmet suçunun işlenmesi durumunda, kripto varlık hizmet sağlayıcı yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile diğer mensupları hakkında 8 ila 14 yıl hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezası verilebilecek olup,  bu kişiler kripto varlık hizmet sağlayıcının zararını tazmin etmekle yükümlü kılınmışlardır. Bir nitelikli hal olarak da, suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi hâlinde faile 14 yıl ila 20 yıl arası hapis ve 20.000 güne kadar adli para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. Faaliyet izni kaldırılan bir hizmet sağlayıcının yetkililerinin zimmet suçunu işlemesi halinde ise, failler hakkında 12 yıldan 22 yıla kadar kadar hapis ve 20.000 güne kadar adli para cezası verilebilecektir. Ayrıca bu suçun failleri, müşterilerin zararlarının karşılanması konusunda öncelikli olarak zimmetlerine geçirdikleri tutardan karşılanmak suretiyle şahsi olarak sorumlu tutulmuşlardır.

4. Hizmet Sağlayıcı İle Müşteri Arasındaki İlişki Nasıl Olacak?

Kripto varlık hizmet sağlayıcı ile müşteri arasındaki ilişki, yazılı sözleşme ile veya uzaktan iletişim araçları kullanılarak mesafeli olarak, ya da Kurul tarafından yazılı şekli sağlayacağı belirtilen haberleşme cihazları üzerinden, müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulabilecektir. Bu doğrultuda, kripto varlık hizmet sağlayıcıları 11/10/2006 tarihli ve 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ilgili mevzuat hükümleri kapsamında, müşterilerinin kimliklerini tespit etmekle yükümlü kılınmışlardır.

Bununla birlikte, sözleşmede yer alması gereken asgari hükümler Kurul tarafından belirlenebilecek olup, Kanun’un 35/C maddesinin birinci fıkrası uyarınca kripto varlık hizmet sağlayıcıların müşterilerine karşı sorumluluğunu ortadan kaldıran veya sınırlandıran her türlü sözleşme şartının geçersiz olacağı hüküm altına alınmıştır.

5.  Geçiş Sürecinde Hizmet Sağlayıcılarının Hangi Adımları Atması Gerekiyor?

Kanun’un Geçici Madde 11 hükmü uyarınca, kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyet izni başvurusu yapacaklarına veya tasfiyede bulunacaklarına dair 02.08.2024 tarihine kadar  Kurul’a beyanda bulunmaları gerekmekteydi. Bu doğrultuda Kurul, 05.08.2024 tarihli duyurusunda, beyanda bulunan kuruluşların listesini yayımlamıştır.

Bu listeye göre faaliyette bulunacağını beyan eden veya edecek hizmet sağlayıcıların ise Karar uyarınca, 08.11.2024 tarihi mesai bitimine kadar, Karar’da belirtilen bilgi ve belgelerle birlikte Kurul’a kuruluş izni için başvuruda bulunması gerekmektedir. Bu süre zarfında faaliyette bulunanlar listesinde yer kuruluşlar, faaliyetlerine Kurul’un faaliyet şartlarına ilişkin düzenlemeleri yürürlüğe girene kadar devam edebileceklerdir.